Op 15 juni jl. vond de kennissessie Hoe onderneem je samen met ketenpartners plaats bij Maatschap van Lieshout in Westelbeers. De vijftien deelnemende ondernemers, adviseurs en ketenpartners wisselden ervaringen en kennis uit en bekeken tijdens een rondleiding over het bedrijf de stal, die in 2018 is gebouwd. Conclusie? De toekomst is aan ondernemers die kunnen samenwerken in een ketenconcept. Dit is echter makkelijker gezegd dan gedaan.
Als eerste kwamen de ondernemers Anja en Dirk van Lieshout aan het woord. Zij deelden hun ervaringen door de jaren heen. Ze houden zo’n 450 Blonde d’Acquitaines, die op het bedrijf geboren worden en er ook naar de slacht gaan. Vroeger leverden ze hun runderen aan DekaMarkt, waar Jan Heijdra op het bedrijf kwam om de juiste runderen te selecteren. Ook leverden ze rechtstreeks aan een slager in de regio. Toen de situatie bij deze afnemers veranderde, hebben ze zich aangesloten bij het ketenconcept Natuurvlees-Nederland. Het veranderde erg weinig aan hun werkwijze: ze boerden al op de wijze die Natuurvlees-Nederland vereist. De runderen grazen in natuurgebieden, op gronden van het Brabants Landschap, onder andere de Landschotse Heide en het beekdal van de Groote Beerze. Administratief kwam er iets meer bij kijken vanwege het bijhouden van de eisen die het Beter Leven 2 sterren-keurmerk vraagt.
Focussen op bedrijfsvoering
Het grote voordeel van een ketensamenwerking is volgens Anja en Dirk dat zij zich vooral kunnen focussen op het kwalitatief grootbrengen van hun vee en het runnen van de boerderij. Natuurvlees-Nederland bekommert zich om de verkoop, de marketing en de afzet. Over die afzet gesproken: Dirk en Anja kunnen in principe al hun vlees kwijt via Natuurvlees-Nederland. Er is een samenwerkingsovereenkomst waarin staat hoeveel runderen minimaal geleverd moeten worden. Daarbuiten mag er ook via andere afzetkanalen geleverd worden. Dat doen Anja en Dirk onder andere via hun eigen worstenbroodjes- en vleespakketten.
Constante prijs
Nog een voordeel van de samenwerking met Natuurvlees-Nederland is dat ze een vrij constante prijs ontvangen, zonder pieken en dalen. Dat is natuurlijk anders bij de reguliere handel. Het is belangrijk dat dit bij je past. Het mooie aan Natuurvlees-Nederland is volgens Anja en Dirk dat er echt een samenwerking is. Toen er op een bepaald moment onder de kostprijs gewerkt werd, zijn ze het gesprek met Natuurvlees-Nederland aangegaan. Het bespreekbaar maken was best een drempel voor de ondernemers, maar toen ze die stap eenmaal hadden gezet, handelde het concept er wel naar. Overleg in de keten is erg belangrijk en dat gaat makkelijker als je met elkaar goede afspraken hebt gemaakt en in een goede relatie samenwerkt.
Natuurvlees: een sterk merk dat onderhouden wordt
Ieder concept heeft een kartrekker nodig, iemand die het concept leidt. Bij Natuurvlees-Nederland is dat Ed Hendriks. Na zijn ervaring met het streekmerk GIJS startte hij met twee boeren bij tien Emté-supermarkten met het leveren van natuurvlees in plaats van biologisch vlees. Toen dat aansloeg, breidden ze uit naar alle Emté-winkels. Inmiddels – na het verdwijnen van Emté – ligt het concept Natuurvlees-Nederland exclusief bij Sligro. Daar is Ed blij om: de horecagroothandel kan veel beter het verhaal vertellen dan de supermarkt. Daarnaast kent zij haar klanten veel beter, waardoor Natuurvlees-Nederland hier beter op kan inspelen. Dat is erg belangrijk, want uit onderzoek blijkt dat een consument bereid is om tot 15% meer te betalen voor een goed product. Klanten van Sligro kunnen de circa 30 Natuurvlees-Nederland-boeren ook bezoeken. Dat is zeer succesvol: na ieder bezoek zijn er nieuwe horecaondernemers die overstappen op vlees van Natuurvlees-Nederland.
Organisatie
Van de 2.500 zoogkoeienhouders in Nederland is slechts 10% professioneel bezig. De rest doet het hobbymatig. Van die 10% (250 boeren) zijn de meeste niet georganiseerd. De enige club die daarmee bezig is, is Natuurvlees-Nederland. Het hebben van zo’n merk betekent ook dat het onderhouden moet worden en dat vraagt middelen. Daarom betaalt een marktpartij – in dit geval Sligro – een opslag om het merk te mogen voeren. Daaruit worden het merk en de kartrekkers betaald.
Je samen aan afspraken houden
Samenwerken in een concept betekent je samen aan afspraken houden. Daar moet je streng in zijn, anders werkt het niet. Binnen Natuurvlees-Nederland kan de prijs na de slacht nog worden bijgesteld, want dan wordt de kwaliteit opnieuw beoordeeld. Dat kan lager zijn (als de kwaliteit toch niet goed genoeg blijkt, moet de koe ook een ander kanaal in), maar kan ook hoger zijn (als de kwaliteit hoger uit blijkt te vallen dan ingeschat bij levende keuring). Dat is uniek. Een keer per kwartaal zit de gehele keten in deze conceptsamenwerking samen. Er vindt dan overleg plaats met een afvaardiging van de aangesloten boeren, met Kaldenberg (de slachterij van Sligro) en met Natuurvlees-Nederland. In dat overleg wordt ook de prijs besproken en vastgelegd. Dat wordt vervolgens ook weer ieder kwartaal via een nieuwsbrief rondgestuurd aan alle deelnemers. De focus voor de toekomst van Natuurvlees-Nederland ligt op het verder doorvoeren van natuurinclusiviteit in het concept.
Jan Broenink: “Wees creatief en houdt de boer aan het roer”
Jan Broenink, een veehouder met veel ervaring in ketenconcepten, deelde zijn kennis ook met de groep. Allereerst vertelde hij over melkveecoöperatie EKO Holland. Deze unieke coöperatie is vanuit het niets in Nederland twintig jaar geleden marktleider geworden in de afzet van biologische melk. De coöperatie zet zelf bewust geen merken in de markt. Ze haalt de melk op en levert die aan afzetkanalen via private labels en andere merken, zoals Arla. Op dit moment zijn 280 boeren aangesloten. EKO Holland laat alleen nieuwe melkveehouders toe als daar ruimte voor is. Bij EKO Holland besturen en organiseren de boeren alles zelf. Dat is volgens Jan dan ook de kracht van EKO Holland: er zijn geen ‘managers in stropdas’. Daarnaast krijgen boeren ook de ruimte om zelf met hun melk aan de slag te gaan, naast het leveren aan de coöperatie.
Wroetvarken
Jan heeft zelf het concept Wroetvarken in de markt gezet, waarbij varkensvlees exclusief geleverd wordt aan slagers. Wroetvarken is een stichting met deelnemers en heeft geen leden, zoals een coöperatie die wel heeft. Dat maakt het concept wat slagvaardiger. Voor de deelname aan het concept zijn handboeken ontwikkeld en de organisatie en controle zijn bij een onafhankelijke instantie belegd. DLV berekent de kostprijs van het vlees. Dit is vaak een moeilijk onderdeel voor de ondernemers zelf. Daar komen de voerprijs en de slachtkosten bovenop. Op basis daarvan wordt de prijs voor de ondernemer voor een halfjaar vooruit bepaald.
Natuurboeren
Dat je als ondernemer creatief moet zijn, laat Jan zien aan de hand van het voorbeeld Natuurboeren. Dit concept werkt met het ras Blaarkop en brengt het restproduct uit de melkveehouderij (vlees) tot waarde. Naast vlees is het concept nu ook bezig met andere producten, zoals ijs en andere zuivelproducten. Met het ijs heeft men een samenwerking gevonden met de Vermaat Groep. Dit is een succesvolle samenwerking omdat men in de foodservice heel goed het verhaal achter het merk kan vertellen.
Bekijk de video
Wil je meer weten over deze inspirerende kennissessie en de sprekers? Bekijk dan de video, waarin rundveehouder Anja van Lieshout, Natuurvlees-Nederland-ondernemer Ed Hendriks en praktijkdeskundige Jan Broenink hun ervaringen delen.