De kennissessie over de stand van zaken rond natuurlijke geboortes vond plaats op 4 december 2023 en had ongeveer dertig deelnemers.
Fokkerijdeskundige Jan ten Napel van Wageningen UR schetste de voortgang van het ruim vijftien jaar geleden gestarte project Natuurlijke Luxe (2006-2012) en het vervolgproject Bewust Natuurlijk Luxe (215-2023). Hij verwees ook naar het Plan van Aanpak van de sector uit 2014. In dat jaar is de ambitie opgesteld om stapsgewijs toe te werken naar het sterk verhogen van het percentage natuurlijke afkalvingen bij raszuiver Belgisch witblauw (BWB) en Verbeterd roodbont (VRB) vee. Het doel voor raszuivere BWB-koeien was 60% natuurlijk afkalven in 2035 en voor de raszuivere VRB-koeien 50%.
Jan ten Napel heeft eerder in 2019 een evaluatie opgesteld voor het ministerie van LNV over de voortgang in de natuurlijke geboortes. Begin 2024 start hij met de volgende evaluatie over de laatste vier jaar.
Ambities behalen
Uit de evaluatie van 2019 bleek dat met de inspanningen tot dan toe de ambities niet behaald zouden worden in 2035. Met een aanpassing was het toen nog wel mogelijk om 50% te halen in 2035. Dit vergde 75% inzet van gunstige stieren voor bekkenmaten, een korter generatie-interval en hulp van genomics. Het is echter moeilijk om in korte tijd te veranderen wat in vijftig tot zestig jaar fokkerij is ontwikkeld. Er zit namelijk ongeveer vijf jaar tussen generaties. Op den duur gaat het wel sneller.
Metingen bekkenmaten
Het project Bewust Natuurlijk Luxe is afgelopen. De VRB-stamboekvereniging gaat verder met metingen van de bekkenmaten. Naast voorrijkosten, kost dit €15 per meting, waarvan de helft voorheen door de overheid werd vergoed. De afgelopen jaren nam de vereniging deze kosten voor haar rekening. De aanmeldingen zijn echter nog maar minimaal.
Stalinrichting en zorg voor vee
De Koninklijke Nederlandse Slagersorganisatie (KNS) geeft aan dat vleeskwaliteit belangrijk is voor slagers omdat ze zich hiermee onderscheiden. Heel mals en mooi vlees is voor hen van belang en hier blinken deze rassen in uit. Goed afmesten is voornaam. Verder zijn hele zware dieren onwenselijk voor de zelfslachtende slagers. Een rund van 500 tot 600 kilo is voldoende. In het contact met consumenten komt niet aan de orde hoe een kalf geboren wordt. Het gaat vooral over of een kalf bij de koe loopt en de herkomst. Dat vooral waarde wordt gehecht aan de stalinrichting en de zorg voor het vee, bevestigden de aanwezige vleesveehouders.
Keizersnedes uitfaseren
De Vleesvee Academie houdt een consumentenonderzoek. Op dit moment komt hieruit de wijze van geboorte zeker niet als actueel vraagstuk naar voren, maar het is voornaam om vooruit te kijken. Dierenwelzijn staat bij de politiek hoog op de agenda. Men wil routinematige keizersneden uitfaseren en er zijn zelfs oproepen om dit geheel te verbieden. Recent is over dit onderwerp een motie in de Tweede Kamer geweest. Er zijn vleesveerassen waarbij natuurlijke geboorte standaard is en het is gewenst dat alle huidige rassen voort blijven bestaan. Een van de vleesveehouders met ook pluimvee gaf aan dat deze sector al jaren te maken heeft met het terugdringen van ‘ingrepen’ via wet- en regelgeving (bijvoorbeeld op knippen van snavels). Het is beter om als vleesveesector hierop te anticiperen en het heft in eigen handen te nemen.
In de bespreking kwamen allerlei punten aan de orde, zoals:
- De kosten en tijd welke voor metingen nodig zijn;
- Dekken van meetkosten vanuit de afzetmarkt, het betreft een te verwaarlozen bedrag per kg;
- Ophalen van gegevens bij een groot bedrijf versus bij meerdere kleine;
- Veeartskosten stijgen ook, natuurlijk geboorte kan zorgen voor lagere kosten;
- Gewenst om VRB als zeldzaam ras te behouden.
- Continu in de gaten houden (ook ‘s nachts) bij natuurlijke geboortes is een belasting. Hobby-boeren missen daarnaast de ervaring om het zelf goed te kunnen beoordelen of natuurlijke geboorte kan;
- Ga je als vleesveehouders op basis van meetresultaten daadwerkelijk voor verandering door andere stier te kiezen?;
- Voor fokwaarde moet je binnen rassen meten.
Keizersnedes ten opzichte van aantal geboortes
Onbekend is hoeveel keizersnedes plaatsvinden ten opzichte van het aantal geboortes. Het is relevant om hier zicht op te hebben en in welke mate dit de laatste jaren daalt. Ook is opgemerkt dat de meeste stieren pas fokwaarden krijgen als ze vier of vijf jaar oud zijn. Verder is aangegeven dat bij CRV de verzamelde eigen gegevens niet zijn terug te zien. Dat is in de melkveesector en in België wel mogelijk.
Vervolg op kennissessie Natuurlijke geboortes is wenselijk
De aanwezigen waren het eens dat een vervolg wenselijk is. Voorgesteld is om dit te coördineren vanuit de Federatie Vleesveestamboeken en om organisaties als CRV, KNS, afnemers (slagers en vleesketens) en dierenartsen te betrekken. Deze waren in de eerste fase van het project Bewust Natuurlijk Luxe aangehaakt. Verder is voorgesteld om ook een aantal grotere fokkers aan te laten sluiten. Een werkgroep is inmiddels gevormd die aan de slag gaat met vervolgacties. VleesveeNL kan waar gewenst en mogelijk het proces voor meer natuurlijke geboortes in de vleesveesector faciliteren met educatie, voorlichting en onderzoek.